Sierzputy Młode - cmentarz wojenny z I wojny światowej

 Sierzputy Młode - cmentarz wojenny z I wojny światowej

(Kriegsfriedhof des Ersten Weltkrieges)

(Кладбище первой мировой войны)

 

Sierzputy Młode – wieś w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Łomża

 

W 1915 r. w pobliżu wsi Sierzputy założone zostały dwa cmentarze wojenne. Zbudowano je naprzeciwko siebie, po dwóch stronach drogi Ostrołęka-Łomża. Po południowej stronie szosy spoczęli żołnierze armii niemieckiej, po północnej – armii rosyjskiej. Ten drugi być może niedługo przejdzie do historii z powodu przebudowy szosy. Teraz jest odhumusowany i czeka na badania archeologiczne.

Cmentarz żołnierzy armii niemieckiej założono na planie prostokąta. Nie znamy jego pierwotnego rozplanowania. Niezmienionym elementem jest wysoki, betonowy krzyż z inskrypcją „98 DEUTSCHE / SIE STARBEN / FÜRS VATERLAND / 1915” [98 NIEMCÓW / POLEGLI / ZA OJCZYZNĘ / 1915]. Wzniesiono go w czasie, gdy na cmentarzu pochowanych było 98 żołnierzy armii niemieckiej. Nie wiemy, jaki był wówczas układ mogił. W okresie międzywojennym na cmentarz przenoszone były szczątki ekshumowane z okolicznych mogił i cmentarzy. Tak przynajmniej informowano władze niemieckie, które w połowie lat 30. XX w. odnotowały, że na nekropoli spoczęło łącznie 416 żołnierzy: 300 z armii niemieckiej, 67 z armii rosyjskiej oraz szczątki 49 żołnierzy o niezidentyfikowanym pochodzeniu.

Z dokumentów sporządzonych w okresie międzywojennym wynika, że pod koniec lat 20. XX w. stan cmentarza był zły: mogiły były zarośnięte chwastami, krzyże upadły, brakowało ogrodzenia. Remont przeprowadziły władze polskie pod koniec lat 30. XX w. Cmentarz ogrodzono wówczas siatką na betonowych słupkach i prawdopodobnie drutem kolczastym chroniącym przed zwierzętami.

Na powierzchni cmentarza czytelnych jest współcześnie około 150 mogił wyglądających na jednostkowe, rozmieszczonych w rzędach równoległych do dłuższych boków nekropoli. Z kolei na fotografii z połowy lat 30. XX w. w zachodniej części cmentarza widoczna jest mogiła zbiorowa znakowana trzeba drewnianymi krzyżami. Stąd wiadomo, że układ kopców na powierzchni cmentarza ulegał przekształceniom i z pewnością nie odpowiada warstwom podziemnym.

Współczesne betonowe ogrodzenie ustawione zostało zbyt blisko skrajnych rzędów mogił, a być może nawet na zatartych mogiłach. W groby wkopano także słupki tablic informacyjnych, niszcząc pochówki. Dodatkowo, tablice te szpecą teren cmentarza, a tekst na tablicy informacyjnej jest nieprecyzyjny i wprowadza w błąd odwiedzających nekropolę.

Po II wojnie światowej nekropola pozostawała zapomniana, mimo objęcia jej w 1994 r. ochroną prawną przez wpis do rejestru zabytków. O jej stan zadbali dopiero w 2014 r. studenci i władze Wyższej Szkoły Agrobiznesu w Łomży, porządkując teren cmentarza.

 

Cmentarz, na którym spoczywają zapomniani żołnierze Wielkiej Wojny, wielu z nich mogło czuć się Polakami.

Odległość od centrum Ostrołęki – 31 km.

Post powstał przy współpracy z Małgorzata Karczewska.

Film wykonano latem 2019r

-Film z cmentarza zamieszczony na FB. -

 

Zdjęcie archiwalne

Fragment mapy, gdzie zaznaczone są oba cmentarze po obu stronach drogi