Niedźwiedź – cmentarz wojenny.

Niedźwiedź – cmentarz wojenny.

Niedźwiedź – wieś w powiecie ostrołęckim, w gminie Myszyniec.

Tuż przy wąskiej drodze prowadzącej ze wsi do Myszyńca, w kępie drzew znajdują się czytelne jeszcze 4 groby zbiorowe. Między grobami postawiony jest kilkumetrowej wysokości, rozpadający się ze starości, drewniany krzyż. Część mieszkańców zapytana o to miejsce, nic nie wie. Byli nawet zdziwieni, że tam są groby.
Do tej pory nie natrafiliśmy na żadne dokumenty archiwalne związane z tym miejscem. Oznaczenie, że tam są mogiły, można odnaleźć tylko na mapach z lat 30. XXw.
Staranne rozplanowanie grobów wskazuje, że mogą to być pochówki z Wielkiej Wojny, a cmentarz był założony przez wojskowe służby sanitarne pracujące wg opracowanych wytycznych.

Czy ktoś z obserwujących tę stronę ma informacje o tym miejscu pochówku lub wie i może wskazać osobę, która może coś wiedzieć?
Miejsce to coraz bardziej niszczeje, ulega zapomnieniu. Przywróćmy pamięć tam spoczywającym.

 -Film z cmentarza zamieszczony na FB. -



 

 

Sosnowiec – cmentarz wojenny z I Wojny Światowej

Sosnowiec – cmentarz wojenny z I Wojny Światowej

Sosnowiec
– cmentarz wojenny z I Wojny Światowej
(Военное кладбище - из Первой мировой войны.)

Sosnowiec – wieś w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Miastkowo.

Cmentarz śródpolny położony na wschód od wsi. Cmentarz znajduje się na lekkim stoku opadającym w kierunku południowo-wschodnim, czyli w stronę rzeki Ruż, która płynie w odległości ok. 200 m od cmentarza. Jeszcze kilka lat temu prowadziła do niego droga (obecnie zaorana) i był on widoczny w krajobrazie jako kępa drzew. Teraz zostały tam tylko dwa dęby. Stojąc obok cmentarza spoglądamy na prostokątny ugór z pniami po ściętych drzewach na obwodzie i w środka nekropoli.
W dokumentach z okresu międzywojennego znajdujemy tylko jedną wzmiankę na temat tego cmentarza:
Russenfriedhof, 700 m östl. Dorf.
W czterech długich na około 35 m mogiłach zbiorowych spoczywa około 200 [liczba z dokumentów okresu międzywojennego] żołnierzy walczących mundurach armii carskiej. Polegli oni w walkach na początku sierpnia 1915 roku, tuż po tym, jak Korpus Seydewitza przełamał linię obrony Rosjan na rzece Narew pod wsią Nowosiedliny.
Na numerycznym modelu terenu widać zarysy długich grobów. W terenie są one słabiej czytelne, szczególnie skrajna mogiła niszczona podczas prac polowych.
Wydaje się, że w ostatnich latach destrukcja cmentarza stała się intensywniejsza. Potrzebna jest pilna interwencja władz (gminy, powiatu, województwa i konserwatora), by uchronić przynajmniej to, co przetrwało.

Sosnowiec - Cmentarz, zapomniany przez wszystkich, gdzie spoczywają żołnierze Wielkiej Wojny, wielu z poległych mogło czuć się Polakami.

Odległość od centrum Ostrołęki – 20 km.
Post powstał przy współpracy z Małgorzata Karczewska.

 -Film z cmentarza zamieszczony na FB. -

Łosewo – cmentarz wojenny z I Wojny Światowej

Łosewo
– cmentarz wojenny z I Wojny Światowej
(Kriegsfriedhof des Ersten Weltkrieges)

Łosewo – wieś w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, w gminie Kolno.

Cmentarz wojenny Łosewo założono około 1300 m na południowy wschód od wsi, na skraju lasu, przy drodze do wsi Kąty. Spoczywają tutaj m. in. żołnierze armii niemieckiej i rosyjskiej polegli w czasie walk w dniach 21-26 lutego 1915 r. określanych jako walki o Chmielewo i Janowo oraz atak na wzgórze 151 pod Łosewem.
Nie jest pewne ilu żołnierzy tutaj pochowano. Dokumenty z okresu międzywojennego wymieniają w Łosewie trzy miejsca spoczynku, ale używane określenia typu A, B, C sugerują, że mogą one raczej dotyczyć pól grobowych jednego cmentarza. Sumowanie tych danych daje 362 żołnierzy z armii niemieckiej i 59 z armii carskiej. Liczba mogił, z których większość stanowią groby zbiorowe wskazuje jednak, że spoczywających tutaj poległych może być więcej. Być może wynika to z przeniesienia na tę nekropolę szczątków podjętych z innych cmentarzy wojennych. Akcje takie były prowadzone szczególnie intensywnie pod koniec lat 30. XX w., często bez odnotowania tego w dokumentach urzędowych.
Cmentarz w Łosewie rozmieszczono na planie zbliżonym do pięcioboku nieznacznie wyniesionego ponad otaczający teren. Granicę wzdłuż dłuższych boków nekropoli wyznacza wał ziemny, zaś od frontu niski mur z kamieni polnych. Tylnej części cmentarza nadano monumentalną formę. Usypano tam wysoką platformę rozmieszczoną na planie zbliżonym do sześcioboku, od frontu licowaną kamieniami polnymi. W jej centralnej części znajduje się nieznaczne podwyższenie, wokół którego zalegają spore kamienie. Być może są to relikty murowanej podstawy krzyża lub pomnika cmentarnego?
Wejście na teren cmentarza prowadzi po schodach murowanych z kamieni polnych. Zasadnicza część nekropoli to prostokąt podzielony na cztery pola grobowe. Od wejścia wytyczono aleję biegnącą przez całą długość cmentarza. Po obu jej stronach znajdują się rzędy mogił. W połowie długości cmentarza, na wschód i na zachód od alei głównej odchodzą dwie alejki poprzeczne. Na osi alei umieszczono nagrobek ufundowany przez rodzinę poległego. Jest to granitowa stela z ornamentem krzyża słonecznego (celtyckiego). Grób ogrodzono sześcioma betonowymi słupkami pomiędzy którymi był rozpięty metalowy łańcuch, obecnie niezachowany.
Inskrypcja w górnej części nagrobka – w aureoli krzyża:
Friede sie mit Dir

Inskrypcja główna:
RUDOLF KOEHLER
Voff im 33. Füs. Regt.
Consistorialrat
in Königsberg
geb. 16.1.1878 in Saabor
gefallen 10.3.1915
fürs Vaterland

Inskrypcja w dolnej części nagrobka:
Ich habe einen guten
Kampf gekämpf,
ich habe den Laur
vollende, ich habe
Glauben gehalten
2. Timoth 4.7

[Dobrą walkę stoczyłem, bieg ukończyłem, wiarę zachowałem.
II List do Tymoteusza 4:7]

Rudolf Koehler urodził się 16 stycznia 1878 r. we wsi Saabor, Provinz Schlesien, Bezirk Liegnitz, Kreis Grünberg. Nazwa wsi (do roku 1742 było to miasto) jako zbyt słowiańska, została zmieniona w 1936 r. na Fürsteneich. Obecnie jest to wieś gminna Zabór w powiecie zielonogórskim, woj. lubuskim.

Unteroffizier Rudolf Koehler zginął w wieku 37 lat, w dn. 10 marca 1915 r. służąc w 4. Kompanii I. Ersatz Batalionu 33. Füsilier-Regimentu Graf Roon. Jego batalion był w tym czasie przydzielony do zgrupowania von Lewiński. Przed powołaniem do wojska Koehler pełnił ważną społecznie funkcję konsystorza, czyli wchodził w skład rady diecezjalnej w Königsbergu - ówczesnej stolicy Prus Wschodnich, obecnie Kalinigrad w Obwodzie Kaliningradzkim, w Rosji.

Wzdłuż granic cmentarza, na wale i platformie zachowały się betonowe słupki ogrodzenia, z których część jest przewrócona. Ustawiono je zapewne w okresie międzywojennym. Od 1929 r. przedstawiciele Volksbundu apelowali do władz polskich o remont cmentarza. Podkreślano, że drewniane krzyże nagrobne są zmurszałe i nieczytelne. W 1930 r. nasze władze zapewniły, że cmentarz zostanie ogrodzony. Słowa dotrzymano. O tym jak zostało to wykonane informuje notatka sporządzona trzy lata później przez dr Merseburga, brata jednego ze spoczywających tutaj żołnierzy. Po odwiedzinach w Łosewie odnotował że:
Cmentarz jest w całości otoczony płotem z drutu kolczastego i nie można na niego wejść inaczej niż tylko przeciskając się pomiędzy rozgiętymi drutami. Nie ma pozostawionego specjalnego wejścia. Groby są niewidoczne. Porosły trawą na wysokość dorosłego człowieka. Krzyże można było zobaczyć dopiero jak się podeszło do grobów. […] Krzyż na mogile mojego brata można było łatwo wyciągnąć z ziemi, tak mocno był przegniły w dolnej części. Na pozostałych grobach w tym rzędzie nie było już żadnych oznaczeń.
Ta krótka notatka wskazuje jak zły był stan cmentarza przez cały okres międzywojenny i w jaki lekceważący sposób władze gminne podchodziły do kwestii opieki nad tym miejscem.
Nie wiadomo czy w kolejnych latach cmentarz doczekał się prac renowacyjnych. Kolejne zachowane dokumenty powstały niemal 60 lat później. W 1987 r. sporządzona została dokumentacja konserwatorska, a cmentarz objęto ochroną prawną przez wpis do rejestru zabytków. Nie był on wtedy w dobrym stanie. Pięć lat później, od 28 lipca do 13 sierpnia 1993 r. nekropolę porządkowało 29 uczestników młodzieżowego obozu zorganizowanego przez Volksbund. Oczyszczono teren z zarośli, wycięto dwanaście sosen, przywrócono dostęp do nekropoli i grobów. Częściowo oczyszczono kamienne licowania. Zapanowano wówczas kontynuację prac w kolejnych latach, jednak nie doszło to do skutku.
Obecnie nekropola jest w niezłym stanie, regularnie czyszczona ze zbędnej roślinności, oznakowana. W dalszym ciągu brakuje ogrodzenia oraz szczegółowych informacji o tym miejscu, z którymi mogliby zapoznać się mieszkańcy i turyści.

Łosewo – Cmentarz, gdzie spoczywają zapomniani żołnierze Wielkiej Wojny, wielu z nich było Polakami.

Odległość od centrum Ostrołęki – 44 km.
Post powstał przy współpracy z Małgorzata Karczewska

 -Film z cmentarza zamieszczony na FB. -

 

Kąty II – cmentarz wojenny z I Wojny Światowej

Kąty II
– cmentarz wojenny z I Wojny Światowej
(Kriegsfriedhof des Ersten Weltkrieges)

Kąty – wieś w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, w gminie Mały Płock.

Dwa kilometry na południe od opisywanego niedawno cmentarza Kąty I znajduje się kolejna nekropola położona na gruntach tej wsi. Pochowano tutaj 55 żołnierzy armii niemieckiej i 22 z armii carskiej. Jest to duży kurhan rozmieszczony na planie prostokąta o wymiarach podstawy 25x30 m. Nadano mu formę nawiązującą do starożytnych zigguratów – budowli o zmniejszających się ku górze, schodkowych tarasach. Kurhan Kąty II nie jest aż tak rozbudowany jak mezopotamskie świątynie. Składa się z dwóch platform, każda ma formę ściętego ostrosłupa. Stoki każdej platformy zostały utrwalone płaszczem kamiennym, stosunkowo dobrze zachowanym mimo upływu ponad stu lat. Całość otoczono rowem. Wejście na teren cmentarza prowadzi rampą ziemną od południa, od strony drogi. Na szczycie górnej platformy umieszczono głaz z inskrypcją:

1915
PRO PATRIA
55 DEUTSCHE
22 RUSSEN

Spoczywający w Kątach II żołnierze zginęli w 1915 roku w trakcie walk na północ od Łomży i spoczęli w tymczasowych grobach rozrzuconych w najbliższej okolicy. Od jesieni 1915 r. po wyparciu z tych terenów wojsk rosyjskich, niemiecka administracja wojskowa rozpoczęła inwentaryzację mogił i cmentarzy polowych oraz planowanie i budowę stałych cmentarzy. Pod kurhanem w Kątach II pochowano wspólnie poległych z obu walczących tutaj armii, co było realizacją idei przyjętej przez niemieckie służby grobownicze w czasie I wojny światowej na naszych terenach. Ujęto ją w słowa PRO PATRIA [Za Ojczyznę], te same które wyryto na kamiennym obelisku ustawionym na szczycie kurhanu. Uważano, że polegli wszystkich walczących armii zasługują na taki sam szacunek. Za życia byli wrogami, ale każdy z nich walczył i poległ za ojczyznę. Każdy za swoją.
Nie wiemy w jaki sposób rozmieszczono ciała poległych. Czy pochowano ich we wspólnej mogile nad którą usypano kurhan, czy może tak jak na innych podobnych cmentarzach, żołnierzy armii niemieckiej złożono wzdłuż krawędzi dolnej platformy, a żołnierzy carskich na wyższej platformie?
Po II wojnie światowej cmentarz Kąty II pozostawał zapomniany. Stoki kopca porastały samosiewy krzewów, obelisk pokryły mchy. Sporo złego przyniosło wykorzystanie terenu pomiędzy drogą a cmentarzem jako lokalnej piaskowni, to wyrobisko piasku nieznacznie uszkodziło konstrukcję rowu otaczającego kurhan, ale przede wszystkim utrudniło dostęp do cmentarza od strony drogi, niszcząc drogę prowadzącą na cmentarz i zeszpeciło krajobraz.
Obecnie o stan cmentarza dbają władze gminy Mały Płock. Kilka lat temu oczyszczono teren ze zbędnej roślinności. Na odnowienie czeka napis na kamiennym obelisku. Cmentarz warto byłoby także ogrodzić.

Kąty II – cmentarz częściowo zaniedbany. Cmentarz, gdzie spoczywają zapomniani żołnierze Wielkiej Wojny, wielu z nich było Polakami.

Odległość od centrum Ostrołęki – 42 km.
Post powstał przy współpracy z Małgorzata Karczewska

 

 -Film z cmentarza zamieszczony na FB. -

Zdjęcie LIDAR