Karwowo II – cmentarz wojenny z I wojny światowej

Karwowo II – cmentarz wojenny z I wojny światowej

(Kriegsfriedhof des Ersten Weltkrieges)

 

Karwowo – wieś w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, w gminie Stawiski.

 

Karwowo II to drugi ze znanych cmentarzy w tej miejscowości. Usytuowany jest w południowej części wsi tuż za zabudowaniami. Znajduje się przy gruntowej drodze odchodzącej od drogi o nawierzchni bitumicznej, biegnącej ze wsi na południowy wschód w kierunku drogi krajowej nr 61 i dalej na Łomżę.

Cmentarz to budowla ziemna w formie piramidy schodkowej składającej się z trzech poziomów na których znajdują się pola grobowe. Ma idealne proporcje na planie kwadratu. Wejście na kopiec wiedzie od strony drogi gruntowej. Granicę założenia wyznacza rów odwadniający. Szczyt piramidy to płaska powierzchnia, na której umieszczono głaz z inskrypcją:

„1915 / 159 DEUTSCHE / 115 RUSSEN”.

Pierwotnie obelisk był ustawiony na gruncie, pod drzewem, jednak kilka lat temu przeniesiono go na betonowy postument. Nie jest to zgodne z zasadami urządzania cmentarzy Wielkiej Wojny ani nie wygląda dobrze.

Północno-zachodnia część kopca została zniszczona w wyniku wybierania piasku.

Groby jednostkowe rozmieszczone zostały na trzech tarasach piramidy. Do dzisiaj czytelne są relikty nasypów ziemnych, którymi zostały oznakowane. Pierwotnie były też drewniane krzyże, ale ślad po nich zaginął pewnie jeszcze przed II wojną światową.

Szkic rozplanowania nekropoli zamieszczony w karcie cmentarza w archiwum WUOZ ukazuje niewielką szerokość poszczególnych poziomów piramidy. W rzeczywistości tarasy są szersze a mogiły rozmieszczono na nich prostopadle do krawędzi każdego poziomu.

Można przypuszczać, że wzorem innych podobnych cmentarzy, w mogiłach na tarasach piramidy pochowani zostali żołnierze armii niemieckiej, a zbiorową mogiłę żołnierzy carskich stanowi najwyższy stopień kopca, tam gdzie znajduje się obelisk z pamiątkowym napisem.

Nie wiadomo, czy skarpy poszczególnych poziomów były wzmacniane licowaniem z kamieni polnych, tak jak na innych podobnych cmentarzach w okolicy, ale należy przypuszczać, że tak.

 

Karwowo II – cmentarz częściowo zaniedbany, znany jednak w okolicy. Cmentarz, na którym spoczywają zapomniani żołnierze Wielkiej Wojny, wielu z nich mogło czuć się Polakami.

 

Odległość od centrum Ostrołęki – 53 km.

Post powstał przy współpracy z Małgorzata Karczewska.

 

Film wykonano latem 2019r

 -Film z cmentarza zamieszczony na FB. -