Wyk II – cmentarz wojenny z I Wojny Światowej

Wyk II
– cmentarz wojenny z I Wojny Światowej
(Kriegsfriedhof des Ersten Weltkrieges)

Wyk – kurpiowska wieś w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Zbójna.

Drugi z cmentarzy Wielkiej Wojny znajdujący się na terenie sołectwa Wyk.

Leśny cmentarz określany jako „położony na zachód od wsi”. Duża (około 26,5 ara) nekropola zbudowana według klasycznego wzoru: na planie prostokąta, z granicami wyznaczonymi rowem i wałem ziemnym, niskimi mogiłami ziemnymi oznakowanymi drewnianymi krzyżami, z czarnymi, wypalonymi w drewnie inskrypcjami, otoczona drewnianym płotem. Tak cmentarz wyglądał po tuż po założeniu. Dzisiaj o istnieniu cmentarza świadczą nadal czytelne nasypy mogił, na których rosną krzaki czarnych jagód oraz wał ziemny, wyznaczający teren nekropolii.
Spoczywa tutaj 140 żołnierzy armii niemieckiej, w tym 128 z 249. Rezerwowego Pułku Piechoty i 12 z 68. Pułku Piechoty. Ponadto, w dwóch mogiłach zbiorowych pochowano nieokreśloną liczbę żołnierzy armii carskiej.
Można się domyślać, że pochowano tutaj żołnierzy poległych wieczorem, 17 lipca 1915 r. podczas ataku na pozycje rosyjskie pod wsią Wyk. Kronikarz 249. Rezerwowego Pułku Piechoty tak opisywał te wydarzenia:
„17 lipca 249. Regiment został przerzucony przez wieś Baba do Czarni, ponieważ 34. i 49. Regiment Landwehry nie mogły kontynuować natarcia i utknęły na Rosyjskich umocnieniach koło wsi Wyk.
I. i II. Batalion zostały więc wyznaczone do szturmu na tamte umocnienia. Atak rozpoczęto wieczorem, 17 lipca, bez wsparcia artyleryjskiego. W czasie ataku natrafiono na tak morderczy ogień wroga, że w krótkim czasie Regiment stracił 14 oficerów i 510 żołnierzy, a pozycji wroga nie udało się zdobyć. Wymiana ognia piechoty i karabinów maszynowych trwała całą noc”.

W pierwszych latach po zakończeniu wojny cmentarz popadał w zapomnienie. W 1927 roku jego stan skontrolowany został przez lokalnego opiekuna cmentarzy wojennych działającego na zlecenie Volksbundu. Zachowana notatka wspomina o grobach stratowanych kopytami zwierząt gospodarskich, rozmytych mogiłach, nieczytelnych napisach na krzyżach i zniszczonym wale ogrodzenia. Notatki takie przekazywane były rządowi polskiemu za pośrednictwem niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych i najczęściej skutkowały podjęciem przez nasze władze prac remontowych. Wszystko wskazuje jednak na to, że dwa lata później, w Wyku nic się nie zmieniło.
W 1929 r. nekropolę odwiedził R.M. Schlachtensee podróżujący po okolicznych cmentarzach Wielkiej Wojny. W swoim sprawozdaniu zanotował:
„ ... pojechaliśmy na cmentarz oddalony o około 2 km, gdzie spoczywa mój brat. Cmentarz ten, położony w środku lasu jest w dobrym stanie. Ogrodzenie składa się z blisko nasadzonych brzóz, obecnie ma około 2 m wysokości... ale niestety brakuje bramy, więc i tu wypasane bydło ma dostęp do cmentarza. W 140 grobach indywidualnych spoczywają Niemcy a w dwóch zbiorowych grobach Rosjanie. Wśród 140 niemieckich towarzyszy złożonych tu na ostatni spoczynek, 128 należało do 249. Rezerwowego Regimentu Piechoty, a 12 do 68. Regimentu Piechoty.
Groby są zarośnięte, zachwaszczone i częściowo rozdeptane przez bydło. Wykonane z jasnego drewna krzyże są zgniłe z wyjątkiem kilku i leżą na grobach. W ciągu dwóch godzin, w czasie których przebywałem przy grobie mojego brata i w międzyczasie na istniejących jeszcze krzyżach utrwalałem napisy, zebrało się około 50-60 mieszkańców tej wioski, a z ich rozmów dowiedziałem się, że jestem pierwszą osobą, która odwiedziła ten cmentarz”.

Na szczęście, współcześni mieszkańcy wsi pamiętają o tym cmentarzu. Świadectwem ich pamięci jest stojący na teren cmentarza solidny, metalowy krzyż z tabliczką: „Nieznanym żołnierzom. Pokój ich duszom”.

Wyk II – cmentarz, gdzie spoczywają zapomniani żołnierze Wielkiej Wojny, wielu z nich było Polakami.
Odległość od centrum Ostrołęki – 29 km

Post przygotowany przy współpracy z Małgorzata Karczewska

    -Film z cmentarza zamieszczony na FB. -

 

Rosyjskie pozycje na linii Wyk - Płoszyce. Lipiec 1915. Zdjęcie wykonał Major von Freydorf

Wyk. Rosyjskie okopy w lesie pod wsią Wyk. Lipiec 1915. Zdjęcie wykonał: Leutnant von Chaulin.

Wyk lipiec 1915. Schron na pozycjach pod wsią Wyk. Zdjęcie wykonał Leutnant von Chaulin

Wyk II – cmentarz wojenny z I Wojny Światowej