Karwowo I (Karwowo-Konotapa) - cmentarz wojenny z I wojny światowej
(Kriegsfriedhof des Ersten Weltkrieges)
Karwowo – wieś położona w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, w gminie Stawiski.
Cytat ze wspomnień niemieckiego żołnierza.
"Około 6 km na południe od Stawisk, w pobliżu szosy Stawiski - Łomża, żołnierze ustawili między dwoma topolami kamień pamiątkowy z dedykacją wygrawerowaną grubymi złotymi literami, dla swojego poległego dowódcy brygady, generalmajora Wilhelma von Ditfurtha. Miejsce to zostało wybrane przez działającą tu Komisję do Spraw Grobów Wojennych do założenia cmentarza zbiorczego. Sam kamień pamiątkowy otoczony jest grupą krzewów ozdobnych. Wzdłuż głównej alei cmentarza posadzone są brzozy. Aleja ta prowadzi przez część cmentarza, w której pochowani są żołnierze z różnych jednostek. Tylna, rozszerzona część cmentarza została zagospodarowana jako sektor 31. Regimentu Piechoty Landwehry. Żywopłoty z grabu oddzielają poszczególne sektory grobów i je zamykają. Nasyp ziemny z posadzonymi na nim świerkami otacza całą nekropolię."
Generalmajor Wilhelm von Ditfurth, który od dnia 11 grudnia 1914r. dowodził 34. Landwehr-Infanterie-Brigade (Brygada Piechoty Landwehry), poległ 7 marca 1915 r.
Cmentarz znajduje się przy drodze krajowej nr 61. Obecnie trwa w tym miejscu budowa odcinka drogi Via Baltica, jednak cmentarz prawdopodobnie nie zostanie naruszony, choć pas drogowy zbiega się z jego granicami.
Cmentarz otoczony rowem i wałem ziemnymi zajmuje powierzchnię około 1700m2.
Frontowa część cmentarz od strony szosy liczy sobie 30 m szerokości. Prostokątny sektor oddalony od szosy ma szerokość 40m i powierzchnię 1200 m2.
Oprócz głazu upamiętniającego generalmajora Wilhelma von Ditfurtha, na cmentarzu znajduje się jeszcze jeden kamień, na którym wygrawerowano:
Hier ruhen 187 Deutsche Soldaten gefallen in Jahre 1915. [Tu spoczywa 187 żołnierzy poległych w 1915 roku]. Głaz ten pierwotnie znajdował się w sektorze żołnierzy 31. Regimentu Piechoty Landwehry, więc nie można zweryfikować, czy podana w inskrypcji liczba poległych odnosi się do wszystkich pochowanych na tym cmentarzu, czy jedynie do żołnierzy z 31.LIR.
Wg archiwalnej dokumentacji z lat 30-tych, na cmentarzu Karwowo I spoczęło 351 Niemców oraz 115 Rosjan. Liczby te mogą również sugerować, że na cmentarzu dokładano kolejne pochówki jeszcze długo po jego założeniu pod koniec 1915 lub na początku 1916 r.
Cmentarz wojenny jako Karwowo-Konopata został wpisany do rejestru zabytków województwa podlaskiego pod numerem 272 w dniu 10.03.1987 r..
Parę lat temu teren cmentarza oczyszczono z krzaków, większość terenu zniwelowano niszcząc relikty nasypów mogił, a znajdujące się na nim kamienie pamiątkowe posadowiono w betonowej alejce. Po tak przeprowadzonych pracach renowacyjnych pozostało czytelnych tylko kilka grobów ukrytych wśród drzew.
Film na cmentarzu powstał w 2019 roku.
Karwowo I – cmentarz na który zapewne trudniej będzie się dostać po budowie Via Baltica. Cmentarz, na którym spoczywają zapomniani żołnierze Wielkiej Wojny, wielu z nich mogło czuć się Polakami.
Odległość od centrum Ostrołęki – 55 km.
Kilka nazwisk żołnierzy 31. LIR, którzy mogą być tam pochowani:
Aschmulat Christopf, Wehrmann, 5. Kompania.
13.7.1876 – Greischenen, Tilsit, ✝ 4.3.1915 Karwowo
Baumgarten Claus, Wehrmann, 5. Kompania.
4.3.1891 – Helmste, Stade, ✝ 19.2.1915 Karwowo
Beyer Oswald, Unteroffizier, 7. Kompania.
9.4.1869 – Gr. Schweim, Glogau, ✝ 4.3.1915 Karwowo
Biehl Adolf, Wehrmann, 12. Kompania.
25.1.1881 – Altona, ✝ 24.2.1915 Karwowo
Boer Johann, Wehrmann, 12. Kompania.
21.5.1882 – Damslau, Breslau ✝ 19.2.1915 Karwowo
Bruhns August, Wehrmann, 7. Kompania.
19.2.1876 – Farmsen, Stormarn ✝ 20.2.1915 Karwowo
Giese Kalus, Wehrmann, 5. Kompania.
12.7.1879 – Dornbusch, Kehdingen ✝ 4.3.1915 Karwowo
Grobelny Josef, Gefreiter, 12. Kompania.
26.12.1878 – Brunow, Pleschen ✝ 4.3.1915 Karwowo
Jebe Hans, Wehrmann, 12. Kompania.
28.3.1878 – Busdorf, Schleswig ✝ 19.2.1915 Karwowo
Kirbach Johann, Wehrmann, 5. Kompania.
9.3.1876 – Treptow, Demmin ✝ 19.2.1915 Karwowo
Kock Caesar, strzelec z Kompanii Karabinów Maszynowych.
17.5.1887 – Altona ✝ 21.2.1915 Karwowo
Köhn Emil, Wehrmann, 7. Kompania.
29.11.1878 – Stavenhagen ✝ 21.2.1915 Karwowo
Kuchta Josef, Wehrmann, 7. Kompania.
15.3.1877 – Gohle ✝ 4.3.1915 Karwowo
Lienau August, Wehrmann, 11. Kompania.
16.7.1881 – Altona ✝ 19.2.1915 Karwowo
Matzellus Georg, Unteroffizier, 7. Kompania.
29.8.1883 – Drakseden, Heydekrug ✝ 4.3.1915 Karwowo
Neumann Otto, Wehrmann, 7. Kompania.
27.11.1892 – Baschkow. Krotoschin ✝ 20.2.1915 Karwowo
Opitz Richard, Wehrmann, 7. Kompania.
22.12.1883 – Altwasser i. Schl. ✝ 4.3.1915 Karwowo
Reimann Friedrich, Muszkieter, 7. Kompania.
11.12.1894 – Jauer ✝ 4.3.1915 Karwowo
Riggers Hinrich, Wehrmann, 7. Kompania.
12.10.1886 – Harsefeld, Stade ✝ 22.2.1915 Karwowo
Schulzik Paul, Wehrmann, 7. Kompania.
18.8.1876 – Krebbel i. M. ✝ 21.2.1915 Karwowo
Siewert Johannes, Wehrmann, 7. Kompania.
26.8.1880 – Bredow-Randow ✝ 4.3.1915 Karwowo
Tomhave Klaus, strzelec z Kompanii Karabinów Maszynowych.
30.8.1876 – Otterndorf, Stade ✝ 20.2.1915 Karwowo
Vandre Karl, Wehrmann, 7. Kompania.
4.11.1877 – Stettin ✝ 4.3.1915 Karwowo
Vogel Karl, Wehrmann, 5. Kompania.
15.2.1880 – Sieben, Pr.-Eylau ✝ 19.2.1915 Karwowo
Welzin Adolf, Wehrmann, 7. Kompania.
19.11.1878 – Ludwigslust ✝ 4.3.1915 Karwowo
Wielert Jakob, Wehrmann, 7. Kompania.
23.9.1879 – Bremerwörde ✝ 4.3.1915 Karwowo
Wilhelmi Friedrich, Leutnant rezerwy, adiutant w sztabie III. Batalionu.
3.9.1889 – Güstrow i. M. ✝ 20.2.1915 Karwowo
Wulff Friedrich, Gefreiter, ✝ 7. Kompania.
13.10.1878 – Kl. Offenseth, Pinneberg 4.3.1915 Karwowo
Zacharias Hans, Rezerwista z uzupełnień, 12. Kompania.
5.5.1892 – Königsberg ✝ 19.2.1915 Karwowo
Lista nie uwzględnia rannych w Karwowie, którzy zmarli później w lazaretach w Szczuczynie i w Stawiskach, oraz poległych w sąsiednich wsiach.
-Film z cmentarza zamieszczony na FB. -
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz