(Kriegsfriedhof des Ersten Weltkrieges)
Gleba – wieś w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Kadzidło. Leży 7,5 km na południowy zachód od Kadzidła, na lewym brzegu Omulwi.
Cmentarz żołnierzy I wojny światowej w Glebie założono w północnej części wsi, na wzgórzu, przy skrzyżowaniu dróg. To jest spora nekropolia. Odtwarzając wymiary na podstawie mapy scaleniowej, można szacować, że jej powierzchnia wynosiła około 24 arów. Liczba spoczywających tutaj żołnierzy jest nieznana. Możemy się domyślać, że mogło być ich kilkuset. Z pewnością pochowano tutaj poległych z armii niemieckiej, o czym świadczy wizytowanie w okresie międzywojennym cmentarza w Glebie przez przedstawicieli Volksbundu. Na temat poległych z armii carskiej brakuje danych, jednak nie można wykluczyć, że także oni znaleźli tutaj miejsce ostatniego spoczynku.
Niewiele wiadomo na temat wyglądu cmentarza. Prawdopodobnie urządzono go jak inne w okolicy. Mogiły o ziemnych, niskich nasypach, oznakowane drewnianymi krzyżami; całość ogrodzona drewnianym płotem. Jeden z mieszkańców wspominał opowieści swoich dziadków, że wejście na teren nekropolii wiodło przez piękną, drewnianą bramę. Tak było na początku, jeszcze w czasie Wielkiej Wojny. Krótka notatka na temat stanu zachowania cmentarza sporządzona w 1932 r. mówi o braku krzyży i ogrodzenia. Zbutwiały albo poszły na rozpałkę. Groby były już wówczas słabo widoczne i zarośnięte chwastami. W tym samym czasie powstała mapa scaleniowa gruntów wsi, na której cmentarz wojenny został oznaczony jako wydzielona działka. Był zatem znany władzom i mieszkańcom, ale nikogo nie interesował jego stan.
Po II wojnie światowej cmentarz w Glebie popadał w coraz większe zapomnienie. Jak wspomina Stanisław Dawid z Chudka:
„śladu po nim nie było wcale. Starsi ludzie zapomnieli albo wymarli, a młodsi nie wiedzieli”.
Na początku lat 90. XX w. na bezużytecznej „niczyjej” działce postanowiono zbudować szkołę. Czy naprawdę mieszkańcy Gleby nie pamiętali, czym jest to miejsce?
"Jak szkołę wzięli budować, to się odkryło, że kości byli”.
Odkrycie kości pochowanych tutaj żołnierzy zostało zatajone. Szczątki były zbierane do worków i wywożone poza wieś. Zakopano je w pobliżu grobu żołnierskiego z czasów II wojny światowej przy skrzyżowaniu dróg do Kadzidła i Baranowa, na terenie sąsiedniego sołectwa Chudek.
Podczas zagospodarowywania terenu wokół szkoły splantowano pod parking część stoku wzgórza od strony szosy. Prawdopodobnie tam pochówki zostały zniszczone całkowicie. Podobnie w wykopach fundamentowych budynku i być może przyłączy.
Ale na pozostałym terenie groby dalej są.
Odkrycie podczas budowy szkoły przywróciło pamięć o cmentarzu I-wojennym wśród mieszkańców wsi. Jednak zaplanowana inwestycja została ukończona. Nie jest to jedyny przypadek, gdy wojenna nekropola zniknęła pod fundamentami.
Mieszkańcy Gleby pamiętają też o innym cmentarzu wojennym we wsi. Podczas II wojny światowej pochowano na nim żołnierzy Armii Czerwonej. Według dokumentów o tej nekropolii powinno się pisać w czasie przeszłym: był tutaj cmentarz wojenny.
W 1947 r. szczątki żołnierzy zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz czerwonoarmistów w Ostrołęce-Wojciechowicach. Dlaczego zatem mimo upływu ponad 70 lat teren pozostaje niewykorzystany. Być może dlatego, że mieszkańcy pamiętają, jak przeprowadzona została ekshumacja. Jedne z najstarszych mieszkańców wsi opowiada:
"Płacili za główkę, to brali główki, może i kilka większych kości.
Reszta leży tam"
Gleba – cmentarz zapomniany przez urzędy i zniszczony przez lokalną społeczność.
Cmentarz, gdzie spoczywają zapomniani żołnierze Wielkiej Wojny, wielu z nich było Polakami.
Oraz drugi zapomniany cmentarz, gdzie spoczywają bezgłowi żołnierze II Wojny.
Odległość od centrum Ostrołęki - 22km
Post przygotowany przy współpracy z Małgorzata Karczewska
-Film z cmentarza zamieszczony na FB. -
.
.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz