(Kriegsfriedhof des Ersten Weltkrieges)
Szafranki – wieś w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Tykocin.
Poniżej tekst z książki: „Sto lat będą trwać bez opieki niczyjej… „
Autorstwa Małgorzata Karczewska.
... Cmentarz wojenny znajduje się na południowo-wschodnim skraju wsi, około 100 za zabudowaniami, w lesie. Krótszy bok jest równoległy do drogi gruntowej z Szafranek do wsi Łazy Duże i Słomianka.
Nekropolii już w momencie założenia nadano rangę cmentarza honorowego, ze względu na znaczną liczbę pochowanych tutaj poległych. Ogółem, spoczywa tutaj 673 żołnierzy: 336 z armii niemieckiej i 337 z armii carskiej .
Cmentarz rozmieszczono na planie prostokąta o wymiarach 60/61,5 x 25/27,5 m. Granicę stanowi wydatny wał dochodzący do 127 cm wysokości i 550 cm szerokości. Rów o szerokości 150 cm i około 40 cm zachowanej głębokości biegnie jedynie wzdłuż północno-zachodniej krawędzi nekropoli. Rozplanowanie cmentarza zostało starannie zakomponowane. Główną oś stanowi aleja równoległa do dłuższych boków nekropolii. Prowadzi ona od wejścia znajdującego się od strony drogi gruntowej, w północnej części cmentarza. Po obu jej stronach znajduje się dwadzieścia (w części na wschód od alei) lub dziewiętnaście (w części na zachód od alei) mogił zbiorowych o długości od 750 do 900 cm każda. Mogiły mają szerokości od 180 do 200 cm. Ich układ jest symetryczny. W części zachodniej, w miejscu gdzie powinna znajdować się siedemnasta mogiła, teren jest płaski, pozbawiony nasypu. Być może, w ten sposób symbolicznie podkreślono część cmentarza, w której pochowano poległych oficerów. O tym, że w południowo-zachodniej części nekropolii znajdują się groby oficerskie wspominał mieszkaniec Szafranek . Dwie mogiły: dwudziesta w części zachodniej i ósma w części wschodniej zostały podzielone na mniejsze groby. Statystycznie, w jednej mogile zbiorowej powinno spoczywać około 17-20 poległych żołnierzy.
Obecnie, nasypy mogił wzniesione z luźnego piasku są częściowo zatarte. Najlepiej czytelne, o zachowanej wysokości około 40 cm są te położone w południowej części cmentarza.
Cmentarz honorowy w Szafrankach został założony wiosną 1916 r. W pamięci mieszkańców Szafranek przetrwały wspomnienia o tym wydarzeniu . Matka jednego z nich, pracowała przy sypaniu wałów cmentarza. Opowiadała synowi, że poległych żołnierzy przywożono do Szafranek z ekshumowanych polowych mogił ze znacznego obszaru, najdalej spod Wizny. Odzież na zwłokach była przeszukiwana przez specjalnych urzędników. Szukano dokumentów i innych przedmiotów pomagających w identyfikacji poległych. Odnalezione rzeczy były zabierane. Ciała owinięte w białe płótno, układano jedno przy drugim, w mogiłach zbiorowych, głowami w kierunku południowym. Przy wejściu, w północnej części cmentarza pochowani zostali żołnierze armii carskiej, w głębi – żołnierze armii niemieckiej.
Karol Nowacki z Szafranek wspomina: „Nad grobami nasypane było, na grobach krzyże, koniecznie musiały być dębowe, koniecznie dębowe. Napisy były na nich wypalane, czarne, litery bardzo duże, aż z daleka było widać, aż z drogi. Napisy na tych poprzecznych ramionach. Na jednej mogile tak od dróżki w jedną i drugą stronę to po kilka krzyży było, nawet 4-5. Krzyże były duże, ale największe, tak około metra to tam dalej, na grobach, gdzie oficerowie leżeli” . Wiadomo też, że teren cmentarza był ogrodzony metalową siatką rozpiętą na betonowych słupkach.
Już w okresie międzywojennym nekropola zaczęła popadać w ruinę. Teren cmentarza był miejscem zabaw dzieci, które używały wysokich krzyży do zabaw w jazdę na koniu; wypasano też tam bydło. Motyw dziecięcych zabaw, na które przyzwalali, a przynajmniej nie zabraniali dorośli pojawia się zarówno we wspomnieniach mieszkańców, jak też w dokumentach z okres międzywojennego. W 1925 r. w notatce o stanie nekropolii zapisano, że wał otaczający cmentarz jest częściowo uszkodzony, nasypy mogił rozmyte, wiele z nich jest nieczytelnych. Ze względu na fakt, iż cmentarz jest położony tuż przy wsi, służy „jako plac zabaw dla dzieci, a czasami także jako pastwisko” . Dwa lata później sporządzona została krótka notatka o rozpoczęciu prac remontowych tej nekropolii.
Latem 1930 r. przedstawiciele Poselstwa Niemieckiego w Warszawie wizytowali kolejny raz cmentarz w Szafrankach. Powodem była próba nawiązania współpracy pomiędzy stroną niemiecką reprezentowaną przez VDK a białostockim Urzędem Wojewódzkim w zakresie remontów cmentarzy wojennych. Nie wiadomo jednak, czy podjęto wówczas prace remontowe na tym cmentarzu.
Mieszkańcy Szafranek wspominają, że podczas okupacji hitlerowskiej w czasie II wojny światowej musieli porządkować teren cmentarza. Głównym zadaniem było uczytelnienie zarysów mogił oraz alejek i przejść pomiędzy grobami, a także nadsypanie kopców mogił . W okresie powojennym cmentarz pozostawał zapomniany przez władze, mimo kilkukrotnych zgłoszeń ze strony mieszkańców wsi. ...
Odległość od centrum Ostrołęki – 82km
-Film z cmentarza zamieszczony na FB. -
.
.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz