Cisk - Cmentarz z I Wojny Światowej

Cisk - Cmentarz z I Wojny Światowej
(Kriegsfriedhof des Ersten Weltkrieges)

 Cisk – wieś w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Goworowo.

 Cisk - cmentarz wojenny żołnierzy armii niemieckiej poległych pod koniec lipca 1915 roku. Brak Danych o ilości spoczywających tu żołnierzy.
Parę grobów jest czytelnych koło pomnika, sporo innych można zauważyć w lesie.

Cmentarz znajduje się tuż przy samej drodze, gruntownie porządkowany przez Koło Rezerwistów z Meppen (byli żołnierze Bundeswehry) w 2012 roku. W poprzednim roku dostawiono ogrodzenie siatkowe (ale niestety podmurówka ogrodzenia jest już w fatalnym stanie).
Według relacji mieszkańców wsi, oryginalne krzyże z cmentarza zniszczyli żołnierze radzieccy. Mieszkańcy opiekowali się cmentarzem, ponieważ byli tutaj pochowani polscy żołnierze z poznańskiej 83 DP walczący z rosyjską 59 DPRez. 31 lipca 1915r. 



Cisk – cmentarz częściowo zapomniany przez urzędy, gdzie spoczywają żołnierze Wielkiej Wojny, wielu z nich było Polakami.

Odległość cmentarza od centrum Ostrołęki – 15 km.

 - Film z cmentarza zamieszczony na FB. -
.
.

Cisk - Cmentarz z I Wojny Światowej - fot. 1

Cisk - Cmentarz z I Wojny Światowej - fot. 2

Cisk - Cmentarz z I Wojny Światowej - fot. 3
 

 

 

 

Andrzej Andrzejewski, urodzony w Roszkowie, zamieszkały w miejscowości Góra (województwo wielkopolskie, powiat jarociński, gmina Jaraczewo). Syn Pawła (rządcy) i Wiktorii z domu Kostuszak.

„Z relacji mojej babci (synowej Andrzeja Andrzejewskiego) wiedzieliśmy, że pamiętała jak teść otrzymał wezwanie do wojska, szedł pieszo na stację kolejową w Górze, za wioską odwrócił się w stronę zabudowań, popatrzył i poszedł na pociąg. Nigdy nie wrócił do rodziny.”

[informacje od Andrzeja Andrzejewskiego, prawnuka p. Andrzeja]

Andrzej Andrzejewski zginął w okolicy wsi Cisk w dniu 27 lipca 1915 roku w wieku 41 lat.

Jest prawdopodobnie pochowany na zaniedbanym, częściowo zapomnianym cmentarzu w Cisku. Cmentarz ten ogrodzono w ostatnich latach od strony jednej z ulic. Na cmentarzu tym znajduje się kamienna płyta nagrobna na jednym z grobów, z zacierającą się inskrypcją. Przy tym grobie rezerwiści z Meppen odtworzyli wygląd paru ziemnych grobów polowych.

Część grobów jest jeszcze czytelna w głębi lasu. Są jednak coraz mniej widoczne. Brak jest danych co do wielkości cmentarza. Brak też danych o ilości tam pochowanych, którzy walczyli w mundurach niemieckich i rosyjskich. Przy zakładaniu karty cmentarza w latach 80-tych, zaobserwowano jeszcze około 100 rozproszonych czytelnych grobów ziemnych.

Cmentarzem tym opiekowali się mieszkańcy wsi Cisk, którzy znali pochodzenie pochowanych tam żołnierzy armii niemieckiej, poległych w roku 1915 roku.

W 1944-45 żołnierze Armii Radzieckiej zniszczyli cmentarz, zadbane krzyże na grobach i ogrodzenie cmentarza użyli jako podpałkę na ogniska oraz jako materiały do budowy okopów.

Po II Wojnie Światowej cmentarz coraz bardziej ulegał zniszczeniu. Ówczesne władze starały się, by o cmentarzach w gminie Goworowo zapomniano, a niektóre z nich niszczono z premedytacją.

Przez cmentarz w Cisku prowadziła droga gospodarska i składowano materiały rolne, przez co setki grobów uległo zniszczeniu.

Andrzej Andrzejewski walczył w szeregach 1. Poznańskiej Dywizji Piechoty nr. 83.

Prawdopodobnie jako gefreiter 11. Kompanii, 329. Regimentu Piechoty (dane co do jednostki są jeszcze weryfikowane).

83. (Poznańska) Dywizja Piechoty na przełomie lipca i sierpnia 1915 roku walczyła i stacjonowała w okolicach wsi Kruszewo, Cisk, Grabowo, Gierwaty, Daniszewo, Zapieczne.

Walki te były krwawe, setki żołnierzy pochodzących w Wielkopolski spoczęło na okolicznych cmentarzach, … zapomnianych cmentarzach.

Na zdjęciu Andrzej Andrzejewski - portret, oraz na zdjęciu grupowym - pierwszy od prawej.

Zdjęcia pochodzą z jego domu, gdzie do tej pory mieszka jego wnuczka.

Obecnie zdjęcia są w zbiorach Andrzeja Andrzejewskiego [prawnuka], któremu dziękuję za cenne informacje i zdjęcia.

„Informacja, gdzie pradziadek walczył i gdzie zginął ukazała się w książce Pani Kazimiery Horyza Pachciarz "Powstańcy Wielkopolscy Ziemi Jaraczewskiej" wydanej w 2015 r.”

 

Andrzej Andrzejewski siedzi po prawej.